Emotie-eten en roken: hetzelfde stresspatroon in een ander jasje

Na een lange werkdag, de kinderen eindelijk in bed, maar de was die nog op je wacht. Je ploft op de bank en merkt dat je naar de kast loopt voor chocola. Of je denkt aan dat sigaretje buiten, even frisse lucht, even weg. Beide momenten voelen als pauzeknop, alsof je je hoofd heel kort uitzet. Bij veel mensen hangen emotie-eten en roken samen met spanning. Onderzoek laat zien dat veel rokers sigaretten inzetten om stress te verminderen, ook al nemen die gevoelens op de lange termijn vaak juist toe. In zo’n periode merk je misschien dat stress en angst bij roken niet los staan van je eet- en slaapgewoonten. Alles grijpt in elkaar: weinig slapen, veel piekeren, snel naar suiker of nicotine grijpen. Het is een patroon, geen los probleem.

Dezelfde beloning voor je brein

Emotie-eten en roken geven allebei een korte, prettige prikkel. Je brein krijgt de beloning, je aandacht verschuift even van je gevoel naar de smaak of de handeling. Dat kan rustgevend lijken, maar vaak komt de onrust daarna weer terug. Bij roken ontstaat er bovendien een vicieuze cirkel: nicotine zorgt kort voor opluchting, maar verhoogt op de langere termijn juist spanning en prikkelbaarheid. Bij emotie-eten zie je iets vergelijkbaars. Je eet niet omdat je echt honger hebt, maar om iets niet te hoeven voelen: vermoeidheid, eenzaamheid, frustratie, verveling. Het lichaam leert: “Als ik me zo voel, hoort hier eten of een sigaret bij.” Dat maakt het patroon heel begrijpelijk, maar ook hardnekkig.

Kijken naar je triggers

In plaats van streng zijn voor jezelf kun je er ook met nieuwsgierigheid naar kijken. Wanneer grijp je het vaakst naar snacks of naar een sigaret? Is dat na een ruzie, na een lange Zoomdag, of juist ’s avonds laat wanneer het stil wordt? Door deze momenten op te merken, zonder oordeel, zie je langzaam patronen. Dat past bij een zachtere leefstijl: je hoeft niets meteen perfect te doen, je mag eerst begrijpen wat er gebeurt.

Kleine verschuivingen richting andere keuzes

Op een bepaald moment kun je voelen dat dit patroon je meer kost dan oplevert. Zeker in grote levensfases, zoals een kinderwens of zwangerschap, kijk je vaak anders naar je gewoontes. Veel vrouwen denken dan na over stoppen met roken tijdens zwangerschap, maar merken dat hetzelfde stresspatroon eronder nog steeds aanwezig is. Kleine stappen kunnen dan helpen. Een rookmoment vervangen door een korte wandeling. Of voordat je naar de kast loopt, even stilstaan bij de vraag: “Wat voel ik nu echt?” Soms ben je vooral moe en helpt het meer om te douchen of eerder naar bed te gaan. Diezelfde blik kun je gebruiken bij eten. Geen strenge diëten, maar langzaam meer voedzame maaltijden en iets minder “toevallig” snaaien. Hoe vaker je onderzoekt wat je lichaam en hoofd eigenlijk vragen, hoe minder je afhankelijk bent van eten of roken als enige manier om met spanning om te gaan.